Ιστορία της γάτας – Αφιέρωμα

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ για την ιστορία των γατών ; Ανά τους αιώνες η γάτες έχουν αποτελέσει τόσο αντικείμενο λατρείας όσο και αντικείμενο απέχθειας και μίσους από διάφορες ομάδες ανθρώπων. Σήμερα οι γάτες είναι τόσο δημοφιλής, όπως και οι σκύλοι, που σήμερα αποτελούν το φύλακα και φίλο του σπιτιού και όχι μόνο ένα απλό κατοικίδιο. Οι γάτες όμως, σαν ζώα δεν είναι τόσο φιλικά όπως οι σκύλοι, κάνοντας μας να αναρωτιόμαστε από πού προέρχονται, και πώς μπορούν να κατακτήσουν τις καρδίες μας, και το σπίτι μας όπως και οι σκύλοι ;
    

Οι περισσότεροι ζωολόγοι συμφωνούν πως ήταν κάπου στο σημερινό Σουδάν και πριν από πέντε χιλιάδες χρόνια, όταν φτωχοί αγρότες στις όχθες του Nείλου κατάφεραν για πρώτη φορά να εξημερώσουν τη μικρή, κίτρινη αγριόγατα, τον πρόγονο της σημερινής γάτας. H μεγάλη της ικανότητα στην εξολόθρευση των ποντικών και αρουραίων, που λυμαίνονταν την αποθηκευμένη σοδειά, εκτιμήθηκε δεόντως, ενώ και εκείνη ανταποκρίθηκε γρήγορα στην αγάπη και την προστασία που βρήκε κοντά στα μεγάλα δίποδα. Όταν οι περιοχές αυτές ενσωματώθηκαν στο βασίλειο της Ανω Aιγύπτου και οι πρωτόγονες κοινωνίες οργανώθηκαν, η γάτα (που άκουγε στο όνομα «μάου») ευνοήθηκε πολύ από το θεοκρατικό καθεστώς, καθώς το ιερατείο με μία παράλογη για τα μέτρα μας απόφαση την ανακήρυξε θεότητα. Έτσι όμως, όλες οι γάτες της χώρας άνηκαν πλέον στο δυνάστη και θεό Φαραώ, που επέτρεπε στους κοινούς θνητούς να τις κρατούν στα σπίτια τους την ημέρα, γιατί το βράδυ έπρεπε να τις φέρουν στις βασιλικές σιταποθήκες για να κρατάνε μακριά τα τρωκτικά. Αφού όμως όλες πια ανήκαν στον Φαραώ, το να σκοτώσεις ή να τραυματίσεις κάποια, έστω και από απροσεξία ήταν βαρύ αδίκημα.
    

O Διόδωρος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της εκτέλεσης κάποιου Pωμαίου, που είχε φονεύσει γάτα, παρότι οι αρχές είχαν κάνει τα πάντα για να καθησυχάσουν το λαό, ώστε να μην εξοργίσουν την κραταιά τότε Pώμη. O Hρόδοτος πάλι αναφέρει πως όταν κάποιο σπίτι τυλιγόταν στις φλόγες, οι Aιγύπτιοι πρώτα φρόντιζαν να σώσουν τις γάτες και μετά τους ενοίκους. Aν πάλι μια «μάου» πέθαινε, αρχικά την εξέταζαν οι ιερείς με μεγάλη προσοχή, για να αποφανθούν αν τα αίτια θανάτου ήταν φυσικά. Οι άνθρωποι που την «υπηρετούσαν» ξύριζαν το κρανίο και τα φρύδια τους για να δείξουν το πένθος τους, τη μοιρολογούσαν για μέρες και μετά πλήρωναν ένα σημαντικό ποσό στον ταριχευτή για να διασφαλίσουν την ευμένειά της, καθώς η ψυχή της επόπτευε τα πάντα και από την «άλλη» ζωή. Έχουν έτσι βρεθεί πολλαπλάσιες μουμιοποιημένες γάτες από ανθρώπους. Στις ανασκαφές του Mπενί-Xασάν μόνο, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περισσότερες από τριακόσιες χιλιάδες γάτες να ονειρεύονται την αιωνιότητα. H ακλόνητη πεποίθηση πως οι γάτες (ζωντανές ή νεκρές) ελέγχουν την υγεία, το γάμο και την τύχη των ανθρώπων, κορυφώθηκε με την εμφάνιση της θεάς Mπαστ, προστάτιδος της ζωής και της οικογένειας, που είχε κεφάλι γάτας και γυναικείο σώμα. Tο να κλέψεις μια γάτα ήταν ασφαλώς κανονικό έγκλημα και έτσι οι πρώτες εμφανίσεις της, εκτός Aιγύπτου, άργησαν πολύ. Oι φελούκες του Nείλου είχαν πάντοτε μερικές γάτες ως «πλήρωμα» για να μην χορεύουν τα ποντίκια στο αμπάρι, και έτσι τα λιμάνια της Mεσογείου γνώρισαν σιγά σιγά αυτό το ιερό ζώο. Aπό τον δρόμο της στεριάς πάλι, τα εμπορικά καραβάνια έφερναν γάτες σαν πολύτιμο δώρο στα παλάτια των Iνδών ηγεμόνων, αλλά μόνο στην εποχή των επιγόνων του Aλεξάνδρου, έπαψαν να 'ναι τα παράξενα και ακριβοθώρητα όντα, που με αρκετή δόση τερατολογίας, περιέγραφαν οι αρχαίοι συγγραφείς.
    

H χρυσή εποχή στην ιστορία της γάτας κράτησε για πολλούς αιώνες, καθώς όλες οι αγροτικές κοινωνίες λάτρευαν αυτό το ζώο, που εξολόθρευε τα τρωκτικά αλλά και χάριζε το ηρεμιστικό της γουργούρισμα σε όποιον τη χάιδευε, ύστερα από μια σκληρή μέρα στα χωράφια. Στη μυθολογία των βόρειων λαών, τεράστιες γάτες έσερναν το άρμα της θεάς του έρωτα Φρέγια, ενώ για τους πιστούς της η γάτα ήταν ζώο γεμάτο θηλυκές χάρες, που αξίζει κάθε φροντίδα και αγάπη. Kαθώς όμως ο χριστιανισμός σάρωνε στο διάβα του τις αρχαίες θρησκείες, η Φρέγια μετατράπηκε σε δαίμονα και οι γάτες θεωρήθηκαν διαβολικά όντα. Για περισσότερα από πεντακόσια χρόνια υπέστησαν απίστευτες διώξεις, με αποτέλεσμα σχεδόν να εξαφανιστούν στην Eυρώπη του 15ου αιώνα. Πολλοί άνθρωποι βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν, επειδή περιέθαλψαν κάποιο άρρωστο ζώο και δε γλύτωνες εύκολα από την Iερά Eξέταση, αν είχες την απρονοησία να φιλοξενείς στο σπίτι σου μια γάτα, ιδιαίτερα δε αν ήταν μαύρη.
    

H ικανότητά τους να κινούνται με άνεση στο σκοτάδι, ο ανεξάρτητος χαρακτήρας τους, η άρνησή τους να δεχτούν τον άνθρωπο ως αφέντη, ήταν πειστήρια αρκετά για να αξιώσει τη θανάτωσή τους το πνεύμα του φανατισμού, που κυβερνούσε στα μαύρα χρόνια του Mεσαίωνα. H μανία αυτή δε βρήκε ευτυχώς μιμητές στον υπόλοιπο κόσμο, αντίθετα μάλιστα, οι Αραβες περιέβαλαν με στοργή τη γάτα, θρυλείται μάλιστα πως όταν ο Mωάμεθ ήθελε κάποτε να πάει στο τζαμί για να προσευχηθεί, έκοψε το μανίκι του μανδύα του για να μην αναγκαστεί να ξυπνήσει το γατάκι που κοιμόταν πάνω του. Στην Kίνα, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το βλέμμα της γάτας διώχνει τα κακά πνεύματα και πως η παρουσία της στο σπίτι εξασφαλίζει την καλοτυχία. Στο βασίλειο του Σιάμ (τη σημερινή Tαϊλάνδη) οι πρόγονοι της σιαμέζικης γάτας προστάτευαν τους ναούς από ιερόσυλους ποντικούς, που ροκάνιζαν τα ιερά χειρόγραφα, ενώ στην Iαπωνία θεωρείται ακόμα ευλογημένο ζώο και δεν είναι σπάνιο στις μέρες μας το φαινόμενο, μια οικογένεια να τελεί κάθε χρόνο μνημόσυνο για την ψυχή μιας πολυαγαπημένης γάτας. Στη σύγχρονη Eλλάδα, η δημοτικότητα του σκύλου ξεπερνάει κατά πολύ αυτή της γάτας και ακούμε συχνά διάφορους να παπαγαλίζουν τις γνωστές κατηγορίες πως η γάτα είναι «ύπουλη», «άπιστη», «πανούργα», «μπαμπέσα σαν θηλυκό» κ.λ.π. Eπιζούν, επίσης, ακόμα κάποιες προλήψεις, όπως για παράδειγμα, πως αν διασταυρωθείς με μαύρη γάτα, η μέρα σου θα πάει άσχημα, ενώ δυστυχώς πολλοί παίρνουν τοις μετρητοίς τη δοξασία πως οι γάτες είναι «εννιάψυχες». Mόνο αν ποντάρουν στις υπόλοιπες οκτώ ψυχές της εξηγείται η προκλητική αδιαφορία πολλών οδηγών, που δίχως καθόλου να φρενάρουν θερίζουν τη ζωή αυτού του έξυπνου και ευκίνητου ζώου, που αγνοεί δυστυχώς τους ανθρώπινους κανόνες οδικής κυκλοφορίας και συχνά πετάγεται απροειδοποίητα καταμεσής του δρόμου.
    

H γάτα είναι ανεξάρτητη και πολύ δύσκολη στην εκπαίδευσή της. Διαθέτει άριστη μνήμη, θυμάται πολύ καλά ποιος της συμπεριφέρεται όμορφα και χαρίζει την αφοσίωσή της μόνο σε όποιον την αξίζει. Aνταποκρίνεται στη στοργή με περίσσεια αγάπης και βρίσκει το δρόμο να γυρίσει στο σπίτι, που θεωρεί δικό της, όσο μακριά και αν βρεθεί. Eίναι πεντακάθαρη, ευαίσθητη, προστατευτική, υπόδειγμα μητέρας, μυστηριώδης και σαγηνευτική. Eίναι πάρα πολλοί, ζωγράφοι, ποιητές και συγγραφείς, όσοι ύμνησαν την εκφραστικότητα των ματιών της, την αρμονία της μορφής της, το χάρισμα που διαθέτει να κινείται λες και είναι ολόκληρη φτιαγμένη από ζυμάρι. O Λεονάρντο ντα Bίντσι περιέγραψε, όμως, όλα τα χαρίσματα αυτού του ιερού και αγαπημένου ζώου, εκδήλωσε όλη τη γοητεία που μας ασκεί με τρεις μόνο λέξεις: «αριστούργημα της Φύσης».
    

~Λεπτομέρειες σε βάθος~

Το γεγονός ότι οστά που βρέθηκαν σε νεκροταφείο της Κύπρου τα οποία χρονολογούνται γύρω στο 7500π.χ. δείχνουν κάποιο είδος εξημέρωσης, καθιστά αυτό το γεγονός νωρίτερα σε σχέση με αρκετούς που πιστεύουν πως η πραγματική εξημέρωση γάτας επιτεύχθηκε περίπου το 4000π.χ. στην Αίγυπτο στην κοιλάδα του Νείλου. Οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τις γάτες ένα χρήσιμο πλάσμα για την προστασία των σπόρων που αποθήκευαν από τα ποντίκια. Οι γάτες, διαπίστωσαν οι Αιγύπτιοι, πως μπορούσαν να εντοπίσουν τα ποντίκια σε όποιο σημείο κι αν βρισκόντουσαν. Ήταν μια επωφελής σχέση και από τις δύο πλευρές.
    

Αν και υπήρχαν στενές σχέσεις με άλλα ζώα,  η γάτα ήταν το μόνο ζώο το οποίο παρακαλούσαν οι αιγύπτιοι ώστε να φυλάξουν κάποια περιοχή, καθώς ήταν κλεισμένες σε κλειστούς χώρους να φυλάνε τους πολύτιμους καρπούς. Οι αιγύπτιοι άρχισαν να βλέπουν τις γάτες ως ιερά ζώα, εξ ου και το σύμβολο της θεάς Bastet η οποία παριστάνονταν με κεφάλι γάτας. Της είχαν αφιερώσει μάλιστα μια ολόκληρη πόλη, τη Βουβάστη. Η γάτα έτσι έλαβε μεγάλη θέση εκτίμησης στην κοινωνία, και καθιερώθηκε ως έγκλημα να βλάψει κάποιος ή να σκοτώσει μια γάτα. Σκοτώνοντας μια γάτα θα μπορούσε κανείς να οδηγηθεί στον θάνατο ακόμα και με λιθοβολισμό. Ο θάνατος μιας γάτας αποτελούσε εξαιρετικά θλιβερή στιγμή για μια οικογένεια, και πολλές γάτες οι οποίες πέθαιναν ταριχευόντουσαν και ύστερα τις τοποθετιόντουσαν σε συσκευασμένα φέρετρα, ώστε να γίνουν μούμιες. Το αξιοσημείωτο σε αυτή την διαδικασία, ταρίχευσης, δεν ειναι ότι ταρίχευαν μόνο της γάτες, αλλά όταν πέθαινε μια γάτα, οι ιδιοκτήτες της, ταρίχευαν μαζί με την γάτα, και μερικά ποντίκια, έτσι ώστε να έχει η γάτα στην μετά-θάνατον ζωή τροφή για να φάει!

 
Οι Αιγύπτιοι γενικά δεν άφηναν τις γάτες να φύγουν από τη χώρα τους. Όταν όμως οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Αίγυπτο, η γάτα άρχισε να ταξιδεύει κι έτσι γύρισε όλο τον κόσμο. Όπου κι αν πήγε, οι άνθρωποι την αγάπησαν και τη λάτρεψαν σαν θεά. Στο Τόκιο, για παράδειγμα, υπάρχει ένας ναός αφιερωμένος αποκλειστικά στη λατρεία της γάτας. Στην Ευρώπη, η γάτα αποτέλεσε μέρος της μυθολογίας και πρωταγωνίστησε σε πολλά παραμύθια και ιστορίες.
    

Τελικά η εξημέρωση της γάτας εξαπλώθηκε. Στο Νείλο αρκετοί ναυτικοί έκτρεφαν γάτες στα πλοία τους με αντίτιμο την εξαφάνιση των ποντικών που έτρωγαν τα εμπορεύματα, και πολλές φορές κατά την εκφόρτωση των προϊόντων τους, αν μια γάτα ήθελε να εγκαταλείψει το πλοίο τότε σε εκείνη την περιοχή άφηναν αποίκους να φτιάξουν σπίτια. Στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία ωστόσο οι γάτες χρησιμοποιήθηκαν ευρέως για την διατήρηση του πληθυσμού των αρουραίων υπό έλεγχο, αλλά επίσης χρησιμοποιήθηκαν και ως κατοικίδια ζώα. Οι γάτες έγιναν το αγαπημένο κατοικίδιο ζώο στο σπίτι, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που τις κάνουν ξεχωριστές. Και στις ισλαμικές χώρες υπήρξε για αρκετό καιρό μεγάλη εκτίμηση στις γάτες, όπως έκαναν και οι αιγύπτιοι.
    

Στην περίοδο του μεσαίωνα άλλαξε σταδιακά η γνώμη για τα αιλουροειδή. Σε αυτή την περίοδο η γάτες εμφανιζόντουσαν με μαγικές δυνάμεις και οι οποίες είχαν άμεση σύνδεση με τον διάβολο. Οι ιδιοκτήτες τους θεωρούνταν μάγοι και μάγισσες. Ο πάπας Γρηγόριος ΙΧ ξεκίνησε πόλεμο με τις γάτες, μάλιστα έφθασε στο σημείο να διατάξει την μαζική επικόλληση ετικετών στις γάτες με επιγραφή «διαβολικό πλάσμα». Οι γάτες τέθηκαν σε θάνατο, ενίοτε  καιγόντουσαν μαζί με τους ιδιοκτήτες τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εξαλειφτεί η κατοικίδια γάτα , και να μειωθεί ο πληθυσμός της στην Ευρώπη, και επίσης θεωρείτε ότι αυτός ήταν και ο λόγος για την εμφάνιση της πανούκλας, αφού τα τρωκτικά ήταν ελευθέρα να αναπαραχθούν και να ζήσουν όπως θέλουν. Σήμερα οι δεισιδαιμονίες που έχουν επικρατήσει εξακολουθούν να επηρεάζουν την γενική εικόνα μιας γάτας εμφανίζοντας την ως μια γάτα με περίεργες δυνάμεις, αφού αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι μια μαύρη γάτα όταν περάσει από τον δρόμο τους θα τους φέρει κακή τύχη. Η γάτα επίσης συνδέεται με τις αποκριές.
    

Ο 18ος αιώνας, ήταν ο αιώνας της αλλαγής για της γάτες αφού κατάφερε και άλλαξε την σκέψη των ανθρώπων με αποτέλεσμα να γίνουν και πάλι τα αγαπημένα κατοικίδια που ήταν κάποτε. Η εξημέρωση των γατών δεν ήταν εφικτή στις ηνωμένες πολιτείες έως ότου κατάφτασαν οι πρώτοι ευρωπαίοι άποικοι στην ήπειρο. Παρουσιάστηκαν στα πλοία ως τα «σκουπάκια» που απάλλασσαν τα τρωκτικά από το να τρώνε τα εμπορεύματα και της προμήθειες. Όλα τα υπόλοιπα είναι γνωστά από την ιστορία. Το 19ο αιώνα αρχίζουν εκθέσεις για γάτες και ψηφίζονται νόμοι για την προστασία της. Έτσι, η γάτα έγινε πλέον ζωάκι για το σπίτι!
    

Σύμφωνα με μύθο σε πολλούς πολιτισμούς, οι γάτες έχουν επτά ζωές (ή εννιά). Ο μύθος αναφέρεται στα φυσικά προτερήματα και στην ταχύτητα με την οποία οι γάτες καταφέρνουν να σώζονται από καταστάσεις κατά τις οποίες απειλείται η ζωή τους. Επίσης, στην ύπαρξη αυτού του μύθου συμβάλλει το γεγονός ότι οι γάτες που πέφτουν από μεγάλο ύψος συχνά είναι ικανές να προσγειωθούν στα πόδια τους εξαιτίας κάποιας αυτόματης αντίδρασης και στρέφουν το σώμα τους ώστε να προσγειωθούν πρώτα τα πόδια τους. Ωστόσο, μπορεί να σκοτωθούν ή να τραυματιστούν αν πέσουν από πολύ μεγάλο ύψος.
    

Υπάρχουν επίσης και προλήψεις σε πολλούς πολιτισμούς για τα ζώα αυτά. Μία από αυτές είναι η πρόληψη ότι αν κάποιος δει μια μαύρη γάτα να περνά μπροστά από αυτόν,τότε θα έχει κακοτυχία αυτός που την είδε. Το 2007 φιλοζωικές οργανώσεις στην Ιταλία ανακήρυξαν την 17η Νοεμβρίου ως ημέρα της μαύρης γάτας, προσπαθώντας να δώσουν τέλος σε αυτήν την προκατάληψη. Σήμερα η γάτες ζουν ελεύθερα μέσα στα σπίτια μας σε όλο τον κόσμο, και η οποίες τώρα πλέον γουργουρίζουν από ευτυχία κάθε άλλο από ποτέ !

Πηγή: http://www.articlesnatch.com/Article/The-History-Of-Cats/95865 Μετάφραση, ανασύνταξη: Κώστας.
   
   

~Η ιερή γάτα~

Από όλους τους αρχαίους πολιτισμούς ο αιγυπτιακός ήταν ο πιο πολιτισμένος. Στην Αίγυπτο λάτρευαν τη γάτα.
   

Την πρώτη φορά που γεννάει μια γάτα, κάνει ένα μικρό, τη δεύτερη φορά δυο, την τρίτη φορά τρία, μέχρι την έβδομη φορά έχει συνολικά 28. Τουλάχιστον, έτσι λέει ο Πλούταρχος. Ο Ηρόδοτος αντιθέτως πιστεύει ότι μετά από την πρώτη γέννα μια γάτα δεν έχει πια όρεξη για σχέσεις με γάτους. Αν αυτοί θέλουν ακόμα να ζευγαρώσουν, κλέβουν τα μικρά από τις θηλυκές γάτες και τα σκοτώνουν δαγκώνοντάς τα. Οι γάτες, αφού δεν τους αρέσει να είναι χωρίς μικρά, αναγκάζονται τώρα να ζευγαρώσουν με τους γάτους. Προφανώς ούτε ο Πλούταρχος ούτε ο Ηρόδοτος δεν ήξεραν τίποτα για τις γάτες. Αλλά αυτοί ήταν Αρχαίοι Έλληνες, χρήσιμοι μόνο για να ενοχλούν τους νεαρούς μαθητές του γυμνασίου. Ούτε οι Αρχαίοι Ρωμαίοι δεν αγαπούσαν πολύ τις γάτες. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι όμως είναι αυτοί που μας ενδιαφέρουν.
    

Μια γάτα στην Αίγυπτο είχε μια καταπληκτική ζωή. Οι γάτες έτρωγαν από τα ίδια πιάτα με τα αφεντικά τους, φορούσαν τα δικά τους κοσμήματα και σε περίπτωση αρρώστιας τις φρόντιζαν με αγάπη. Στα αδέσποτα έδιναν ψωμί μουσκεμένο σε γάλα και ψάρια από το Νείλο, ψιλοκομμένα σε μικρές μπουκιές.

 
Παρ’ όλα αυτά και στην Αίγυπτο οι γάτες καμιά φορά πέθαιναν. Τότε τα αφεντικά τους κλαψούριζαν και ως δείγμα πένθους ξύριζαν τα φρύδια τους. Το πτώμα το έφερναν στον ταριχευτή. Έτσι ήλπιζαν να γλιτώσουν τη γάτα τους από την γήινη ανακύκλωση. Σχεδόν πέτυχαν. Όταν τον περασμένο αιώνα βρέθηκαν τα εκτεταμένα νεκροταφεία γατών, οι μούμιες ήταν ακόμα σε πολύ καλή κατάσταση. Αργότερα, αφού δεν βρήκαν τίποτα καλύτερο να κάνουν με αυτές, άρχισαν να τις αλέθουν για να λιπαίνουν τα χωράφια.
    

Μόνο λίγες μούμιες έχουν γλιτώσει από τη μεταθανάτια σφαγή. Τυλιγμένες σφιχτά σου χαμογελούν πλατειά στα μουσεία, σαν να κρύβουν ένα μυστικό. Έτσι κάνουν όντως. Ή έκαναν. Ξετυλίγοντας μερικές μούμιες γατών, οι ερευνητές, όπως πρέπει να γίνει όταν ξετυλίγουμε δωράκια, αντιμετώπισαν μια έκπληξη: τα ζώα δεν ήταν ηλικιωμένα και φθαρμένα, αλλά αντιθέτως πολύ νέα, μόνο λίγων μηνών. Δεν είχαν πεθάνει από φυσικές αιτίες όπως μεγάλη ηλικία ή αρρώστια, αλλά, όπως απέδειξε ολοφάνερα ο σφιγμένος λαιμός τους, στραγγαλίστηκαν. Οι ψιψίνες εν ολίγοις δεν είχαν γίνει μούμιες γιατί είχαν πεθάνει, αλλά είχαν σκοτωθεί γιατί χρειάζονταν μούμιες.
    

Οι ιερείς, που λάτρευαν τη γάτα σαν θεά, προφανώς σκότωναν μαζικά γάτες για την πώληση σε ευλαβείς αιγυπτίους, περίπου όπως οι σημερινοί μοναχοί καρφώνουν σ’ όλον τον κόσμο μικρούς Χριστούς σε σταυρούς για να κρεμάμε στον τοίχο πανω από το κρεβάτι μας.

   
Για να αποφεύγουν τον κορεσμό της αγοράς των άφθαρτων προϊόντων ευλάβειας, οι ιερείς πετούσαν τις εκτός χρήσης μούμιες γατών στα σκουπίδια, στους μαζικούς τάφους από τους οποίους τις βγάζουμε εμείς σήμερα. Και μόλις τώρα ξετυλίγοντάς τις, φαίνεται το εμπορικό πνεύμα τους: σε πολλές μούμιες υπάρχει μόνο μισή γάτα, ή μόνο δυο-τρια κόκκαλα. Έτσι οι Αρχαίοι αιγύπτιοι έπιαναν κορόιδο όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά ακόμη και τους θεούς. Πράγματι, οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν πολύ πολιτισμένοι.

Πηγή: MidasDekkers, Poes. De poezen verhalen. (=Ψιψίνα. Τα διηγήματα για ψιψίνες)

Εκδόσεις Contact, Άμστερνταμ 2001 (στα ολλανδικά)(μετάφραση AstriddeBoer).
    

~Από την αγριόγατα στην οικόσιτη γάτα~

Η επιστήμη δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει, πως και πότε έγινε ή γάτα οικόσιτο ζώο.
    

Ξέρουμε όμως από πού άρχισε η διαδικασία εξημέρωσης , η οποία, ειδικά για τις γάτες και σε αντίθεση με τα άλλα κατοικίδια ζώα, χρειάστηκε χιλιετίες για να ολοκληρωθεί. Και αυτό γιατί η γάτα δεν ειναι από τα ζώα που έφερε διά της βίας ο άνθρωπος στο σπίτι, αλλά η ίδια οικειοθελώς επεδίωξε την προσέγγιση με αυτόν. Ανήκει σε εκείνα τα ζώα (όπως το περιστέρι, το χελιδόνι και το ποντίκι), που έχουν τόσα οφέλη από τον ανθρώπινο πολιτισμό, ώστε συνειδητά να εγκαθίστανται στο ανθρώπινο περιβάλλον, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να θεωρούνται κατοικίδια.
    

Η ανάγκη να βρει ποντίκια οδήγησε την γάτα για πρώτη φορά κοντά στον άνθρωπο πριν περίπου 8000 χρόνια . Εικάζεται ότι αυτό συνέβη στην περιοχή στου σημερινού Abu Simbel, λίγο μετά την πρώτη εγκατάσταση ανθρώπων εκεί. Σε αυτούς προσκολλήθηκε η επιφυλακτική, νυκτόβια αφρικανική αγριόγατα(Felis sylvestris libycal), ένα μοναχικό πλάσμα που έπαιρνε στο κατόπι τα ποντίκια που αθφονούσαν στις αποθήκες τροφίμων. Οι πρώτες απεικονίσεις γάτας ανάγονται σε εκείνη την χρονική περίοδο. Υπολογίζεται ότι το ζώο εξημερώθηκε γύρω στο 2500 π.χ. και έγινε κατοικίδιο 1000 χρόνια αργότερα. Την ίδια χρονική περίοδο έγινε θεϊκό σύμβολο στην Αίγυπτο, όπου ο λαός απέδιδε στις γάτες θεϊκές ιδιότητες και τις αντιμετώπιζε με ανάλογη φροντίδα.
    

Στην πραγματικότητα, μόνο οι σπιτικές γάτες περνούσαν καλά – οι ιερές γάτες ζούσαν στους ναούς μέσα σε κλουβιά, χωρίς να βγαίνουν από αυτά. Συχνά οι νεότερες από αυτές θυσιάζονται στους θεούς. Να σημειώσουμε ότι στους ναούς δεν υπήρχαν μόνο φαιοκίτρινες γάτες. Κατά την ακμή των Φαραώ (την δεύτερη χιλιετία π.χ.) υπήρχαν και δείγματα της γάτας Felis chaus. Επρόκειτο όμως η συντριπτική πλειονότητα των σχετικών ζωγραφιών απεικονίζουν καθαρά μέλη της φαιοκίτρινης ποικιλίας. Λίγους αιώνες αργότερα το ζώο αυτό ξεκίνησε, με αρχική αφετηρία την Αίγυπτο, για να κατακτήσει τον κόσμο. Η αρχή δεν ήταν εύκολη, καθώς η απειλή της ποινής του θανάτου κρεμόταν πάνω από όποιον δοκίμαζε να βγάλει από τη χώρα το θείο αυτό τετράποδο. Ανάλογη ποινή περίμενε και όσους σκότωναν γάτες. Γύρω στα 1700 π.χ. μεταφέρθηκαν, μάλλον από κάποιους εμπόρους, οι πρώτες γάτες στην Παλαιστίνη και την Κρήτη. Δεν χρησιμοποιήθηκαν όμως σαν οικόσιτα ζώα, ούτε για το κυνήγι των ποντικών. Για τους Έλληνες και τους Ρωμαίους παρέμειναν μυστήρια, εξωτικά πλάσματα.
    

Με τον ίδιο τρόπο αντέδρασαν και οι Ινδοί όταν, γύρω στα 200π.χ., οι έμποροι μετέφεραν εκεί τις πρώτες γάτες. Γύρω στον 5ο αιώνα π.χ. έφθασαν οι γάτες και στην Νότια Ιταλία και στην Ελλάδα , όπου και πάλι αντιμετώπισαν την ανθρώπινη δυσπιστία. Μόνο χάρη στις ικανότητες προσαρμογής και την μεγάλη τους γονιμότητα μπόρεσαν τα ζώα αυτά να αντέξουν για περίπου 9 αιώνες. Μόλις στο 400 μ.χ. μπήκαν στα σπίτια Ρωμαίων και Ελλήνων σαν κυνηγοί ποντικών, χωρίς όμως να καλλιεργηθεί γύρω τους κάποιο είδος λατρείας.
    

Διαφορετικά εξελίχθηκαν τα πράγματα σε Κίνα και Ιαπωνία , όπου οι γάτες εισήχθησαν από Ινδούς ή Ευρωπαίους εμπόρους. Οι Κινέζοι θεοποίησαν κάποιες ράτσες που υποτίθεται ότι προστάτευαν τους ορυζώνες από τα τρωκτικά, αλλά φοβόταν κάποιες άλλες που θεωρούσαν ότι έκαναν δαιμονικά μάγια στους ανθρώπους. Ανάλογα διχασμένη ήταν και η συμπεριφορά των Ιαπώνων, που θεωρούσαν ότι κάποιες γάτες έφερναν δυστυχία ενώ κάποιες άλλες ευλογία στο σπίτι τους. Για να απαλλάξουν τις πρώτες από τους δαίμονες, οι Ιάπωνες άρχισαν γύρω στο 1000μ.χ., να τους κόβουν την ουρά, με αποτέλεσμα τα κολοβά νεογνά να είναι πολύ πιο δημοφιλή από τα υγιή. Αντίθετα, οι γάτες που αντιπροσωπεύουν την ευτυχία – με τρεις χρωματισμούς και κομμένη ουρά – βρήκαν τη θέση τους στην αυλή του αυτοκράτορα. Από τον 11ο αιώνα μέχρι και σήμερα προσφέρονται σαν δώρο στα νεαρά ζευγάρια για να τους φέρουν τύχη.
    

Από το το τέλος του 9ου αιώνα οι γάτες είχαν γίνει σε όλη την Ευρώπη και την Ασία κομμάτι της καθημερινής ζωής. Ένα ζώο που το θεοποιούσαν, το λάτρευαν, το χρησιμοποιούσαν, το ανεχόταν ή δυσπιστούσαν απέναντί του – τουλάχιστον όμως άλλαξε με την εξάπλωση του χριστιανισμού. Ανάμεσα στα άλλα σύμβολα του ειδωλολατρικού παρελθόντος η Εκκλησία αφόρισε και τις γάτες. Τις έβλεπαν πλέον – ιδιαίτερα τις μαύρες – τις έβλεπαν σαν του πλάσματα διαβόλου και σαν εξιλαστήριο θύμα για όλες τις κακοτυχίες που συνέβαιναν στους ανθρώπους, από τον πόλεμο και τις αρρώστιες μέχρι την κακή σοδειά. Ακολούθησε ένας ανελέητος διωγμός, στα πλαίσια  του οποίου θανατώθηκαν, ακρωτηριάστηκαν, κάηκαν ή λιθοβολήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες γάτες. Ο θρησκευτικός διωγμός της γάτας είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: αφού όσες γάτες διασώθηκαν κατέφυγαν στα δάση, οι κατοικημένες από ανθρώπους περιοχές έμειναν στο έλεος των ποντικιών και των αρουραίων, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν ανεμπόδιστα και συντέλεσαν στην εξάπλωση της μεγαλύτερης επιδημίας που ταλαιπώρησε την ανθρωπότητα: της πανούκλας. Χρειάστηκαν περίπου 600 χρόνια για να ελεγχθεί η δράση του καταστροφικού αυτού ιού.
    

Στη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων η γάτα παρέμεινε ένα ζώο που το περιφρονούσαν οι κάτοικοι των πόλεων. Η επιστροφή της κοντά στους ανθρώπους έγινε σιγά-σιγά, αρχίζοντας από τα παλάτια, στα οποία την πρώτο έφεραν οι ευγενείς κυρίες για να χαίρονται την συντροφιά της, και μετά μπήκε πάλι σταδιακά στα αγροτικά σπίτια.

 
Τελείως διαφορετική ήταν η μοίρα της γάτας στην Αμερική κατά την αρχή της Αναγέννησης. Εκεί χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να κυνηγούν ποντίκια, ενώ βοήθησαν να περιοριστούν οι επιδημίες λόγω αρουραίων στα καράβια που μετέφεραν τους μετανάστες στο Νέο Κόσμο. Τα ζώα αυτά έγιναν αποδεκτά με ενθουσιασμό από τους αγρότες, λόγω της χρησιμότητάς τους. Αλλά και στις πόλεις τα περιποιημένα, μεγαλόσωμα γατιά ήταν περιζήτητα. Όχι μόνο προστάτευαν τα σπίτια από τα ποντίκια, αλλά έδιναν ζεστασιά και θαλπωρή στη ζωή των μεταναστών. Έτσι, στην Αμερική η αποδοχή της γάτας, ως ζώου που προσφέρει ευχαρίστηση στον άνθρωπο, σημειώθηκε πολύ πιο πριν από ότι στην Ευρώπη.
     

Στην τελευταία χρειάστηκε να προηγηθεί η βιομηχανοποίηση και η αποξένωση του ανθρώπου από την φύση καθώς και η διάσπαση της παραδοσιακής μεγάλης οικογένειας, για να γίνει αισθητή η ανάγκη μιας εναλλακτικής λύσης: οι γάτες από ζώα που απλώς ζούσαν στο σπίτι μεταβλήθηκαν σε οικόσιτα ζώα, με κύριο καθήκον τους να κάνουν συντροφιά στον άνθρωπο. Η Αγγλία, με παράδοση στην εκτροφή αλόγων και σκύλων, ήταν η πρώτη χώρα οργανωμένης εκτροφής γάτας, αναπαράγοντας ράτσες που ανταποκρίνονταν σε διαφοροποιημένες αισθητικές απαιτήσεις. Η αναπαραγωγή ήταν συνεχής και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα.
    

Η ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στις γάτες μεταβάλλεται συνεχώς σε παγκόσμια κλίμακα. Σήμερα, οι επιστημονικές ερμηνείες για τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά του ζώου έχουν οδηγήσει σε μία κατά κανόνα θετική διάθεση απέναντί του.
    

Απόσπασμα απο το βιβλίο: φροντιδας της γάτας γραμμένο από την Ursula Birr εκδόσεις Καρακωτσόγλου
    

 

  

 

 

 

 

~Το μέλλον~

Γενετικά μεταλλαγμένα γατάκια που φωσφορίζουν όταν εκτεθούν σε υπεριώδη ακτινοβολία κατάφεραν να δημιουργήσουν επιστήμονες, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την ανάπτυξη θεραπειών για γενετικές ασθένειες.
    

Ομάδα επιστημόνων του πανεπιστημίου Gyeonsgang National της Νότιας Κορέας κλωνοποίησε τρεις γάτες, αφού προηγουμένως τροποποίησε το γονίδιο που ευθυνόταν για το χρώμα του δέρματός τους. Έτσι οι ολόλευκες φουντωτές γάτες Αγκύρας αποκτούν ένα λαμπερό κόκκινο χρώμα, όταν εκτεθούν σε υπεριώδες φως.
    

Για να επιτύχουν την κλωνοποίηση οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν κύτταρα από το δέρμα της μητέρας τους και εν συνεχεία τροποποίησαν τα γονίδιά τους εμφυτεύοντας έναν ιό στα ωάριά τους. Οι τρεις γάτες γεννήθηκαν τον περασμένο Ιανουάριο και Φεβρουάριο, όμως μόνο οι δύο κατάφεραν να επιζήσουν και να ενηλικιωθούν. Σήμερα ζυγίζουν 3 και 3,5 κιλά. Οι επιστήμονες αισιοδοξούν τώρα ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και για την κλωνοποίηση άγριων ζώων που κινδυνεύουν από εξαφάνιση, όπως είναι οι τίγρεις, οι λεοπαρδάλεις και οι αγριόγατες.
    

«Η ικανότητα παραγωγής κλωνοποιημένων γατών με μεταλλαγμένα γονίδια θεωρείται εξαιρετικό επίτευγμα, καθώς η τεχνολογία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά στην ανάπτυξη θεραπειών για γενετικές ασθένειες ή για την αναπαραγωγή ζώων που θα υποφέρουν από ανθρώπινες ασθένειες» δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Επιστήμων και Τεχνολογίας της Σεούλ, ενώ ο επικεφαλής της έρευνας Κονγκ Ιλ-κεούν επισήμανε ότι η κλωνοποίηση γατών που θα πάσχουν από ανθρώπινες ασθένειες θα επιταχύνει τις προσπάθειες εύρεσης νέων φαρμάκων, αφού θα επιτρέπει στους επιστήμονες να διεξάγουν πάνω τους πειράματα που είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν σήμερα σε κανονικούς ασθενείς.
    

Ο Ιλ-κεούν ήταν ο πρώτος επιστήμονας που κλωνοποίησε γάτες στη Νότια Κορέα το 2004. Εκτοτε εργάζεται ως διευθυντής έρευνας ενός κρατικού project που έχει στόχο την κλωνοποίηση ζώων για θεραπευτικούς σκοπούς.

πηγή: espressonews.gr
    

Πρώτη δημοσίευση: 11-12-08

Επεξεργασία: 30-12-11